Historia powstania

Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie N.A.R.E.W. – Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi powstała w oparciu
o doświadczenia we współpracy pomiędzy gminami wchodzącymi w skład Narwiańskiego Parku Narodowego. Jest wynikiem doświadczeń i wspólnych prac w ramach projektu „Lokale Agenda 21 – Narew” realizowanego przez Fundację Europejskiego Dziedzictwa Przyrodniczego EURONATUR. To właśnie współpraca na płaszczyźnie drobnej przedsiębiorczości
w otoczeniu rolnictwa, wykorzystania potencjału przyrodniczego i kulturowego regionu w celu zrównoważonego rozwoju stały się podstawą do realizacji projektu Partnerstwa N.A.R.E.W. w ramach Pilotażowego Programu Leader + oraz w jego efekcie do powołania i zarejestrowania Stowarzyszenia N.A.R.E.W. w KRS w dniu 13 marca 2006 r. Na przełomie 2005 i 2006r.
w ramach cyklu warsztatów, seminariów i konferencji opracowana została Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. W pracach nad nią brali udział lokalni liderzy, przedstawiciele samorządów siedmiu gmin: Choroszczy, Kobylin
-Borzymy, Łap, Sokół, Suraża, Turośni Kościelnej i Tykocina, przedstawiciele organizacji pozarządowych, lokalni przedsiębiorcy, eksperci, a przede wszystkim sami mieszkańcy. Partnerstwo N.A.R.E.W., które ukonstytuowało się w postaci Stowarzyszenia N.A.R.E.W., jako temat przewodni dla swojej ZSROW wybrało „Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000”, co zgodne było ze specyfiką regionu LGD N.A.R.E.W.

W trakcie realizacji ZSROW, Stowarzyszenie N.A.R.E.W. w okresie 2007-2008 zorganizowało szkolenia, wyjazdy studyjne oraz opracowało szereg analiz. Efektem tych działań był dokument pn.: Lokalna Strategia Rozwoju LGD N.A.R.E.W. W dniu
8 grudnia 2008 r. Stowarzyszenie N.A.R.E.W. rozszerzyło obszar swego działania o gminy Poświętne i Wyszki. Są to gminy bezpośrednio sąsiadujące z granicami ówczesnej LGD N.A.R.E.W., a także niemal identyczne pod względem demograficznym, gospodarczym, przyrodniczym i infrastrukturalnym.

W 2015 r. Stowarzyszenie po raz kolejny rozszerzyło swój skład o kolejne dwie gminy: Krypno (19.06.) i Zawady (21.07.). Przyjęte gminy wykazują spójność terytorialną, społeczną i gospodarczą z pozostałymi członkami Stowarzyszenia. Na przestrzeni lat 2009-2015 Stowarzyszenie N.A.R.E.W. wdrażało Lokalną Strategię Rozwoju, w ramach której przeprowadzono 33 nabory wniosków na działania: „Odnowa i rozwój wsi”, „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Małe projekty” i „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”. Do Stowarzyszenia wpłynęły łącznie 323 wnioski, które oceniono na 17 posiedzeniach Rady
i wybrano z nich do dofinansowania 252 wnioski. Realizacja powyższych operacji w ramach LSR, przyczyniła się do powstania ogólnodostępnej niekomercyjnej infrastruktury pełniącej funkcje publiczne, kulturalne i rekreacyjne, w tym: wyremontowano
i wyposażono 25 świetlic wiejskich, wybudowano 21 placów zabaw, 3 zielone siłownie, 5 boisk sportowych i kompleks 2 basenów zewnętrznych. Zagospodarowano też 2 centra wsi i inne tereny ogólnodostępne dla mieszkańców. Aktywność mieszkańców pobudziły organizowane festyny i imprezy tematyczne w liczbie 79. Do 2015 roku zorganizowano 111 szkoleń, kursów
i warsztatów dla mieszkańców obszaru, a liczba osób uczestniczących w tych wydarzeniach wyniosła 2 156. Założono i rozwinięto 6 mikroprzedsiębiorstw i utworzono w nich 10 miejsc pracy.

W okresie 2007-2013 Stowarzyszenie N.A.R.E.W. zrealizowało 4 projekty współpracy, w tym:

1.  „Turystyka aktywna – różne miejsca, równe szanse”, o akronimie: „TOUR-AKTIV” w partnerstwie 3 partnerów LGD: N.A.R.E.W. (grupa koordynująca) wraz z LGD „Nasza Suwalszczyzna” oraz LGD „Stowarzyszenie Brama na Bagna”. Projekt skierowany był do członków, mieszkańców obszarów objętych Lokalnymi Strategiami Rozwoju oraz turystów. Miał on na celu poznanie oraz przejęcie i rozpowszechnianie dobrych praktyk związanych z aktywna turystyką, w tym również turystyką rzeczną. Wartość całkowita projektu: 110 101,55 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 51 712,76 zł.
2. „Aktywne klastry turystyki i wypoczynku” o akronimie: „AKTIW” wraz z Lokalną Grupę Działania „Kraina Bobra”, celem projektu było wprowadzenie na teren obu Stowarzyszeń usługi klastrowania usług turystycznych, czyli łączenia ich
   w pakiety turystyczne. Wartość całkowita projektu: 77 516,63 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 40 164,36 zł.
3. „Produkt Lokalny Atrakcją Turystyczną” o akronimie „PLAT” w partnerstwie międzyregionalnym: N.A.R.E.W. (grupa koordynująca) wraz z LGD „Kraina Bobra” oraz LGD „Region Kozła” (m.in. zielonogórskie). Projekt miał na celu promocję i rozwój turystyki na obszarze trzech LGD poprzez wspólną akcję informacyjno-promocyjną dotyczącą produktów lokalnych jako atrakcji turystycznych. Wartość całkowita projektu: 257 676,39 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 69 973,53 zł.
4. „Mobilne Okno Blisko Informacji – internetowy serwis informacyjny na urządzenia mobilne” o akronimie „MOBI”; realizowany przez 5 Lokalnych Grup Działania z województwa podlaskiego, tj. LGD „Brama na Bagna” (LGD koordynująca), Stowarzyszenie LGD „Kraina Bobra”, Fundację „Kraina Mlekiem Płynąca”, Stowarzyszenie LGD Szlak Tatarski oraz LGD „Sejneńszczyzna”. Celem projektu był wzrost potencjału gospodarczego w zakresie turystyki poprzez stworzenie jednolitego dla większego obszaru mobilnego systemu informacji. Wartość całkowita projektu: 179 367,29 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 31 598,85 zł.

W perspektywie finansowej 2014-2020 LGD N.A.R.E.W. wdrażało kolejną Lokalną Strategię Rozwoju w ramach podejścia RLKS. Tym razem była to strategia wielofunduszowa – jedna ze strategii realizowanych tylko w dwóch województwach w naszym kraju w tej perspektywie. W tym okresie przeprowadzono 63 nabory wniosków na działania z zakresu podejmowania i rozwijania działalności gospodarczej, infrastruktury turystycznej, kulturalnej i rekreacyjnej, promowania obszaru i inicjatyw na rzecz dziedzictwa kulturowego, wzmacniania kapitału społecznego, tworzenia inkubatorów przetwórstwa lokalnego, podnoszenia wiedzy o ochronie środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatu, wsparcia aktywności zawodowej mieszkańców i aktywności lokalnej, edukacji szkolnej i przedszkolnej, infrastruktury społecznej, ochrony zabytków, odnawialnych źródeł energii czy poprawy estetyki miejscowości obszaru LGD.

Do Stowarzyszenia wpłynęły łącznie 294 wnioski, które oceniono na 41 posiedzeniach Rady, i w ramach których wsparcie uzyskało 151 beneficjentów. Realizacja powyższych operacji w ramach LSR, spowodowała że m.in. powstało 18 nowych obiektów infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, a 4 przebudowano, wyremontowano czy wyposażono, wybudowano 13 placów zabaw, zagospodarowano 10 centrów wsi i inne tereny dla mieszkańców, poddano rewitalizacji 11 obiektów infrastruktury, utworzono niekomercyjny inkubator przetwórstwa lokalnego, poddano renowacji 11 zabytków, wybudowano 135 kolektorów słonecznych, doposażono 14 szkół i przedszkoli, kompetencje podniosło 113 nauczycieli i 549 uczniów, 658 dzieci objęto dodatkowymi zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej, założono 71 i rozwinięto 16 przedsiębiorstw, utworzono w nich ponad 90 miejsc pracy, podniesiono aktywność lokalną społeczności LGD oraz utworzono infrastrukturę społeczną na rzecz aktywizacji i integracji społecznej. Dowodzi to faktu, jak cenną i potrzebną społecznościom lokalnym jest działalność Stowarzyszenia.

W perspektywie 2014-2020 Stowarzyszenie N.A.R.E.W. zrealizowało aż 5 projektów współpracy, w tym:

1. „Kulinarne unikaty lokalną tradycją”, o akronimie: „KULT” w partnerstwie 3 partnerów LGD: Stowarzyszenie N.A.R.E.W. (grupa koordynująca) wraz ze Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania Brama na Podlasie oraz Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Szlak Tatarski”. Projekt miał na celu podniesienie atrakcyjności obszarów LGD poprzez utworzenie infrastruktury oraz map ze szczególnym uwzględnieniem produktów lokalnych, a także zwiększenie wiedzy mieszkańców terenów realizacji LSR na temat rozwoju obszarów, identyfikacji i promocji produktu lokalnego
   w oparciu o lokalne zasoby. Wartość całkowita projektu: 349 839,66 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 113 352,14 zł.
2. „Lokalne i tradycyjne receptury” o akronimie: „LITR”- projekt międzynarodowy zrealizowany został
   w partnerstwie 2 Lokalnych Grup Działania: Stowarzyszenia N.A.R.E.W. – Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi (grupa koordynująca)  i  Lokalnej Grupy Działania z Litwy: Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania TRAKU VVG. Celem projektu współpracy było podniesienie atrakcyjności obszarów LGD będących partnerami projektu współpracy oraz zwiększenie wiedzy partnerów i mieszkańców terenów realizacji LSR na temat rozwoju obszarów, identyfikacji i promocji produktu lokalnego w oparciu o lokalne zasoby poprzez organizację wizyty studyjnej, organizację warsztatów oraz konkursu kulinarnego. Wartość całkowita projektu: 63 283,14 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 63 283,14 zł.
3. „Synteza tradycyjnych receptur okazją na gospodarczą ewolucję regionu” o akronimie „STRONGER”
   – w partnerstwie 2 partnerów LGD: Stowarzyszenie N.A.R.E.W. (grupa koordynująca) wraz ze Stowarzyszeniem LGD Brama na Podlasie. Celem projektu współpracy było zwiększenie wiedzy partnerów i mieszkańców terenów realizacji LSR na temat rozwoju obszarów w oparciu o syntezę produktów lokalnych, co pozwoli na wzbogacenie oferty turystycznej
   i kulinarnej regionu a także promowanie obszaru objętego LSR poprzez organizację wizyty studyjnej, warsztatów kulinarnych i wydanie książki kucharskiej. Wartość całkowita projektu: 364 015,52 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 189 821,02 zł.
4. „Podróżujemy odkrywając lokalne kulinarne atrakcje” o akronimie „POLKA” – w partnerstwie 2 partnerów LGD: Stowarzyszenie N.A.R.E.W. (grupa koordynująca) wraz ze Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Szlak Tatarski”. Celem projektu współpracy było podniesienie atrakcyjności obszarów LGD będących partnerami projektu współpracy oraz zwiększenie wiedzy partnerów i mieszkańców terenów realizacji LSR na temat rozwoju obszarów, identyfikacji i promocji produktu lokalnego, turystyki w oparciu o lokalne zasoby oraz promocja dziedzictwa kulturowego poprzez organizację wizyty studyjnej, opracowanie mapy Szlaku produktu lokalnego, gry planszowej, organizację warsztatów kulinarnych, pikniku oraz organizację rajdu szlakiem produktu lokalnego. Wartość całkowita projektu: 358 005,39 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 165 317,02 zł.
5. „Smaki regionów” o akronimie SR – w partnerstwie 3 partnerów LGD: Stowarzyszenie Sąsiedzi (grupa koordynująca) wraz ze Stowarzyszeniem N.A.R.E.W. oraz Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania Brama na Podlasie. Realizacja projektu skupiała się na wspólnej aktywności partnerów projektu, ukierunkowanej na krzewienie kultury i tradycji specyficznych dla obszarów objętych działaniem partnerskich LGD, a także promocji – zarówno lokalnego dziedzictwa kulinarnego, jak i całych regionów. Pozwoli to na efektywne działania w zakresie promocji regionów i ich sfery turystycznej. Projekt to: organizacja wyjazdów studyjnych, warsztatów kulinarnych, wystaw, konkursu kulinarnego, utworzenie strony www, e-książki kulinarnej, stworzenie koncepcji ofert pobytu turystycznego na obszarze LGD N.A.R.E.W. oraz  zakup materiałów promocyjnych. Wartość całkowita projektu: 647 490,33 zł, w tym LGD N.A.R.E.W. – 181 468,22 zł.

W ostatniej perspektywie finansowej Stowarzyszenie N.A.R.E.W. zrealizowało też operacje własne:

1. „Wzmacnianie odporności na zmiany klimatu i środowiska przyrodniczego, w tym występowanie suszy, poprzez wykorzystanie potencjału małej retencji na obszarze LGD N.A.R.E.W.” - celem projektu było podniesienie wiedzy społeczności lokalnej obszaru LGD N.A.R.E.W. w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, w tym wykorzystania małej retencji w skali lokalnej, poprzez organizację konferencji, szkoleń i konkursu plastycznego z nagrodami. Wartość całkowita operacji własnej wyniosła 50 746,76 zł.
2. „Biogaz – sposób na czystą i zieloną przyszłość obszaru LGD N.AR.E.W.” - celem projektu było podniesienie wiedzy społeczności lokalnej obszaru LGD N.A.R.E.W. w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, w tym wykorzystania odnawialnych źródeł energii w postaci biogazu. Wartość całkowita operacji własnej wyniosła 65 454,30 zł.
3. „ZIELONA ENERGIA na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu”– celem projektu było podniesienie wiedzy społeczności lokalnej obszaru LGD N.A.R.E.W. w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, w tym wykorzystania odnawialnych źródeł energii w postaci zielonego wodoru,  poprzez udział w wizycie studyjnej, szkoleniu oraz konferencji i wydaniu broszury. Wartość całkowita operacji własnej wyniosła 106 917,03 zł.

Stowarzyszenie wielokrotnie też aplikowało o środki z Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich i realizowało następujące projekty:

1. Wymiana doświadczeń i nawiązanie współpracy z LGD województwa lubelskiego – celem w/w wyjazdu studyjnego było podniesienie kompetencji przedstawicieli LGD województwa podlaskiego w zakresie wykonywanych przez nie zadań związanych z realizacją LSR. Reprezentanci LGD m.in. podlaskiego mieli okazję do zapoznania się z metodami stymulowania rozwoju lokalnej przedsiębiorczości na bazie produktów lokalnych (w tym m.in.: certyfikacja produktów lokalnych, produkcja i sprzedaż produktów spożywczych na przykładzie powstałych mikroprzedsiębiorstw rodzinnych, tworzenie sieci Izb produktów lokalnych szlaków rowerowych, spływów kajakowych, i znakowań szlaków turystycznych). Wartość całkowita operacji własnej wyniosła 31 996,51 zł.
2. Wymiana wiedzy i doświadczeń – siłą LGD – wyjazd studyjny - głównym celem przedsięwzięcia było zapoznanie uczestników z przedsiębiorczością i turystyką obszaru Grecji oraz zaobserwowanie dobrych praktyk w zakresie wykorzystania lokalnych zasobów przyrodniczych i kulturowych dla poprawy jakości życia mieszkańców na terenach wiejskich, jak również próba nawiązania sieci współpracy pomiędzy LGD z województwa podlaskiego a LGD z Grecji. Wartość całkowita operacji własnej wyniosła 99 769,00 zł.
3. Ewaluacja zewnętrzna ex-post sześciu podlaskich lokalnych strategii rozwoju – projekt realizowany
   w partnerstwie z 5 LGD z terenu województwa podlaskiego: LGD Brama na Podlasie, LGD Szlak Tatarski, LGD Tygiel Doliny Bugu, LGD Puszcza Knyszyńska, LGD Sąsiedzi. LGD N.A.R.E.W. było koordynatorem projektu. Celem operacji była wymiana wiedzy/upowszechnienie rezultatów z  identyfikacji i oceny efektów realizacji lokalnych strategii rozwoju 2014-2020 Lokalnych Grup Działania zakończonych opracowaniem narzędzia wspierającego zarządzanie strategiczne lokalnych grup działania poprzez przeprowadzenie ewaluacji zewnętrznej w okresie marzec – październik 2022 r. Wartość kosztów kwalifikowanych operacji wyniosła 85 644,33 zł., w tym LGD N.A.R.E.W. – 15 944,33 zł. LGD wniosły także wkład własny rzeczowy i finansowy stanowiący ok. 24% wartości projektu.

Dotychczasowe działania strategiczne LGD mające na celu wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych,
w tym potencjału obszarów należących do sieci NATURA 2000, w okresie 2021-2027 będą kontynuowane i rozwijane. LGD N.A.R.E.W. będzie prowadzić swoją dotychczasową politykę poprzez efektywne wykorzystanie potencjału obszaru dla rozwoju ekonomicznego, wzrostu spójności społecznej i przestrzennej, zwłaszcza w zakresie wsparcia i rozwoju przedsiębiorczości związanej z zasobami naturalnymi obszaru i turystyką, inicjatyw wzmacniających kapitał społeczny, w szczególności dedykowane osobom młodym (do 25 r.ż), osobom starszym czy w niekorzystnej sytuacji. Ponadto, planowane w ramach LSR przedsięwzięcia, takie jak: ochrona i rozwój walorów turystycznych, naturalnych czy inwestycje w odnawialne źródła energii na obszarze LGD N.A.R.E.W., będą kontynuowane i będą uzupełniać dotychczasowe działania w zakresie tożsamości kulturowej i dziedzictwa lokalnego oraz rozwijać na obszarze, zapoczątkowaną z powodzeniem przez operacje własne, ideę szczególnego uwzględnienia tematyki ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatycznym podczas całego procesu wdrażania LSR.