Kultura

przez · Opublikowano · Zaktualizowano

Pomimo upływu czasu wiele miejscowych zwyczajów jest doskonale znanych mieszkańcom obszaru LGD N.A.R.E.W. To, co wyróżnia jedenaście gmin, to duże przywiązanie do tradycji. W wielu miejscach często podkreślana jest konieczność zachowania dziedzictwa kulturowego, a także różnorodności kulturowej obszaru LGD. To, co łączy obszar pod względem kulturowym, to przede wszystkim wspólne zwyczaje, obrzędy, festyny i jarmarki oraz uroczyste obchodzenie świąt religijnych i państwowych. Wśród nich wymienia się Boże Ciało, Dożynki, Poświęcenie Pól oraz inne, ważne dla wszystkich mieszkańców obrzędy kościelne.

Na terenie gmin narwiańskich aktywnie działają regionalne zespoły folklorystyczne, na przykład: Narwianki, Klepaczanki, Narwiańskie Uhowianki, Hetmanki oraz liczne orkiestry. Cyklicznie organizowane są festyny, takie jak: „Dzień Ogórka” w Kruszewie, „Granie na byle czym”, „Noc świętojańska” w Uhowie, Biesiada Miodowa w Kurowie, Jarmark Dominikański w Choroszczy oraz odpusty: Św. Jana, Św. Antoniego i Św. Anny, jak również Dni Miasta Choroszczy, Tykocina, Łap.

Tutaj wciąż żywa jest tradycja rybołówstwa (mieszkańcy wymieniają różne rodzaje technik w zależności od kalendarzu rybackiego), wikliniarstwa (plecienie koszy, sprzętu rybackiego), tradycyjnego transportu rzecznego (łódki pychówki, spławy rzeczne) oraz tradycyjne budownictwo (dworki szlacheckie i budownictwo drewniane).

Dawniej zwyczaje związane z codziennymi obrządkami czy pracą, skupiały się wokół codziennej troski o chleb powszedni. Mieszkańcy okolicznych wsi urodzaj wiązali nie tylko z zabiegami czysto gospodarskimi, ale licznymi zwyczajami z pogranicza magii. Podobnie traktowane były tu sposoby zdobywania pożywienia takie, jak chociażby bardzo popularne tu rybołówstwo, czy pszczelarstwo. W przypadku rybołówstwa wiele metod wymienianych przez mieszkańców Partnerstwa N.A.R.E.W. kojarzyć się może bardziej z kłusownictwem niż współcześnie rozumianym połowem ryb. Rybołówstwem zajmowali się wszyscy mieszkańcy wsi położonych nad Rzeką Narew, czy jej licznymi rozlewiskami. Zawodowych rybaków było niewielu. Jednym sposobem połowu, ze znanych jeszcze z lat 80-tych poprzedniego wieku, były tak zwane oście – cienka długa żerdź z licznymi ostrzami – przypominającą grzebień – służąca do „bicia” ryb. Inną metodą, znaną nad Narwią, było głuszenie ryb drewnianym młotem – szczególnie wczesną wiosną i późną jesienią – w płytkich wodach, gdzie przezroczysty lód pozwalał na wytropienie łupu. Najpopularniejsze zwyczaje towarzyszące połowom są już rzadko znane – na przykład przekonanie o lepszych połowach podczas pełni księżyca, czy konieczności złapania kobiety za kolano – na powodzenie – w czasie połowu. Pomimo upływu czasu mieszkańcy obszaru LGD N.A.R.E.W. kultywują tradycje starych zawodów takich jak: kowal, szewc, czy gołębiarz. To nad Narwią przygotowywane są wyjątkowe potrawy kuchni regionalnej: bigos ze śliwkami, kiszka, placki ziemniaczane, babka ziemniaczana (tzw. rajbak), zupa grzybowa, kołduny, chleb z duszą, kopytka, śliwowica, nalewki, tradycyjne kiszonki. To pochodzące z obszaru LGD N.A.R.E.W., narwiańskie oraz kruszewskie ogórki znajdują się na liście produktów tradycyjnych.

Obszar LGD, pod względem kulturowym, charakteryzuje różnorodność religijna: mieszkają tu wyznawcy katolicyzmu i prawosławia. Na zwyczaje związane ze świętami, czy codziennym obrządkiem, bardzo silny wpływ miały kultura ruska, szczególnie silna między Łapami a Tykocinem oraz natura Rzeki Narwi. W zakresie zwyczajów ludowych towarzyszących świętom – najbardziej znane nad Narwią, w okolicach Świąt Bożego Narodzenia, to gra na ligawkach, czy też tradycyjne widowiska świąteczne – Herody. Tradycyjnym daniem świątecznym była „lemiecha” – potrawa z prażonej mąki pszennej, którą dla żartów smarowano sobie głowy. W okolicach świąt Wielkiej Nocy – tradycją było zbieranie datków i obdarowywanie się tak zwanym wołoczebnem. Dziś ten zwyczaj przetrwał w postaci darów (prezentów) przekazywanych przez rodziców chrzestnych. Zbieranie darów, w niektórych wsiach, określano jako chodzenie z konopielką.

Ze względu na żywą tu wciąż tradycję oraz kultywowanie obyczajów, mieszkańców wyróżnia gościnność, przywiązanie do kultury szlacheckiej oraz do wartości religijnych i etycznych. Zwrócić może uwagę silna integracja mieszkańców gmin, istnienie mocnych więzi międzyludzkich, które są umacniane poprzez częste spotkania (między innymi, podczas wspólnych rozmów po Mszy Świętej, „przesiadywania na ławeczkach”), ale też poprzez pielęgnowanie lokalnego folkloru poprzez udział w licznych zespołach ludowych.