Gmina Choroszcz

Urząd Miejski w Choroszczy

16-070 Choroszcz
ul. Dominikańska 2
tel.: 85 719 10 12
fax: 85 719 18 39

www: www.choroszcz.pl
mail: umchoroszcz@op.pl

Powierzchnia gminy: 164 km²
Liczba ludności: 14 504
Liczba podmiotów gosp: 1 237

Gmina Choroszcz należy do najlepiej rozwiniętych gmin w woj. podlaskim, a w 2004 r. była laureatem rankingu Gazety Wyborczej „Podlaska Gmina Marzeń”. Niemal cała jest stelefonizowana i zwodociągowana. W Choroszczy działa nowoczesna oczyszczalnia ścieków, stopniowo realizowany jest proces kanalizacji, władze rozważają też możliwość doprowadzenia gazociągu. Największą inwestycją ostatnich lat jest budowa gimnazjum wraz z salą gimnastyczną w Choroszczy – nowoczesnej placówki oświatowej mieszczącej 18 sal lekcyjnych, bibliotekę, sieć radiową i telewizyjną, a także posiadającej monitoring. W Choroszczy zostało utworzone Liceum Ogólnokształcące, którego docelową siedzibą będzie zabytkowy budynek podarowany gminie jeszcze przez fabrykanta Moesa właśnie na cele szkolne. Natomiast w Kruszewie ze środków fundacji Euro Nature sfinansowano adaptację budynku gospodarczego na kuchnię i stołówkę „Zielonej szkoły”.

Choroszcz jest gminą posiadającą sprzyjające warunki geograficzne – leży na szlaku komunikacyjnym Warszawa – Białystok, na jej obszarze znajduje się Narwiański Park Narodowy. Gmina chce wykorzystać to dogodne usytuowanie i bliskie sąsiedztwo z Białymstokiem. Jej włodarze są przekonani, że na zarządzanym przez nich terenie naprawdę warto inwestować. Zachęcają do tego m.in. poprzez stworzenie po obu stronach szosy do Warszawy pasa działek przeznaczonych na obsługę komunikacyjną oraz działalność handlową i rzemieślniczą. Oferta inwestycyjna obejmuje również działki w Choroszczy, a także w strefie podmiejskiej Białegostoku, przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Uchwalony plan zagospodarowania terenu gminy jest ewenementem w skali kraju – jest to plan kompleksowy, obejmujący całą powierzchnię gminy.

Wysokie walory turystyczne i przyrodnicze gminy Choroszcz stanowią zachętę dla poszukujących wypoczynku w pobliżu natury, z możliwością zwiedzenia ciekawych, historycznych miejsc. Są tu zabytki, szlaki wiodące po urokliwych zakątkach NPN, jest także baza noclegowa i gastronomiczna. Wkrótce samorząd gminy zamierza stworzyć ścieżkę rowerową, która wiodłaby przez najciekawsze miejscowości leżące w rozlewiskach Narwi: z Choroszczy przez piękne Kruszewo aż do siedziby NPN w Kurowie. Rowerzyści będą mogli podziwiać nie tylko widoki, ale też przeprawiać się przez Narew. Władze Choroszczy wpadły bowiem na pomysł, aby wybudować specjalną kładkę, łączącą Kruszewo i Kurowo. Przeprawa kładką z rowerem na pewno stanie się nie lada atrakcją. Z wiszącego mostu można też będzie podziwiać krajobrazy narwiańskie. Niewątpliwą atrakcją będzie też ścieżka konna wiodąca wzdłuż szosy do Kruszewa. Kruszewo, wieś położona na zachodnim krańcu gminy Choroszcz jest jednym z najpiękniejszych miejsc widokowych na obszarze NPN. Z przystani wędkarskiej i kajakowej usytuowanej przy przyczółku zniszczonego mostu z 1928r. rozciąga się panorama Kurowa i reduty Koziołek. Na uwagę zasługuje położona za wsią, murowana z cegły i kamienia kaplica przydrożna z XVIII w. oraz nigdy nie uruchomiony wiatrak holender z 1936 r.

Bogata tradycja Śliwna nie jest niestety potwierdzona żadnym zachowanym obiektem zabytkowym. Jednak w XVIII w. wznosiła się tu wspaniała rezydencja Orsettich, w skład której wchodził pałac, ogrody i trzy kanały wodne. W XIX w. majątek śliwnieński należał do Zygmunta Krasińskiego.

Przy drodze z Choroszczy do Kruszewa znajduje się kemowe wzgórze o ciekawej historii, zwane Babią Górą. Jego naturalną roślinność stanowi grąd z lipą drobnolistną i kilkoma roślinami chronionymi. Prawdopodobnie znajdował się tu święty gaj pogański, w którym składano ofiary ku czci bożka Światowida.

Jednym z ciekawszych miejsc na terenie gminy Choroszcz jest wzgórze zwane „Szubienicą”. Znajduje się tam okazały pomnik poświęcony powstańcom z 1863 r.

Historia Choroszczy sięga XV w., kiedy to na terenie dzisiejszej miejscowości wójt tykociński Piotr z Gumowa założył osadę. Później już jako własność Chodkiewiczów siedlisko otrzymało prawa miejskie. W XVII w. za sprawą ówczesnego właściciela Choroszczy, należącego do znakomitego litewskiego rodu Mikołaja Paca, do miasta zostali sprowadzeni dominikanie. Pierwsze dwa kościoły wraz z zespołami klasztornymi uległy zniszczeniu: w 1683 r., kiedy miasto nawiedziła klęska pożaru oraz w 1707 r. podczas walk wojny północnej. Trzeci, ufundowany w 1756 r. przez kolejnego właściciela Jana Klemensa Branickiego, posadowiony został na nowym miejscu. Tym razem była to solidna, murowana budowla na planie podkowy w stylu barokowym. Wnętrze świątyni, bogato zdobione, utrzymane było w stylu rokokowym. Aż do końca powstania listopadowego, za udział w którym władze carskie zmusiły zakonników do opuszczenia Choroszczy, dominikanie prowadzili ożywioną działalność duszpasterską, kaznodziejską i naukową. Ich szkoła, przygotowująca do studiów na Akademii Krakowskiej, cieszyła się sławą na Podlasiu, zaś biblioteka liczyła kilka tysięcy woluminów. Kompleks kościelno-klasztorny także nie doczekał obecnych czasów w swojej świetnej formie – w 1915 r. padł pastwą płomieni. Późniejsze naprawy i przebudowy znacznie zmieniły jego sylwetkę.

Historia letniego pałacu w Choroszczy sięga 1709 r. – wówczas dobra choroskie stały się własnością Pana na Wersalu Podlaskim, hetmana Jana Klemensa Branickiego. Na swoją letnią rezydencję hetman wybrał miejsce na prawym brzegu Horodnianki, niedaleko jej ujścia do Narwi. Na sztucznie utworzonej wyspie, nakładem wielkich kosztów, stanął w latach 1725-30 pałacyk. Było to późnobarokowe cacko wzorowane na wiejskich rezydencjach francuskich magnatów. Posadowiony na podmokłym gruncie szybko ulegał zniszczeniu, toteż w 1757 r. został rozebrany, a na jego miejscu stanął nowy, niemal identyczny. Ze względu na wygodę licznie przybywających tu znakomitych gości, wokół pałacu dobudowano pawilony gościnne i oficyny. W skład założenia dworskiego wchodziły też owocowe sady na tyłach domu, ogród w stylu francuskim, a także kanał zakończony sztucznie usypanym wzgórzem, zwanym „Parnasem”. Pałacyk choroski zachwycał smakiem i przepychem. Fasadę główną ozdobiono płaskorzeźbami, popiersiami na konsolach, tympanonem z kartuszami herbowymi Branickich i Poniatowskich. Wnętrze także budziło podziw: marmurowe posadzki i kominki, podłogi z dębowego drewna, wielkie zwierciadła w cyzelowanych ramach, pozłacane kinkiety i lichtarze, malowidła, stylowe meble w najlepszym gatunku. Wraz z bezpotomną śmiercią hetmana Branickiego zakończył się okres świetności pałacyku. W 1840 r. podupadłą posiadłość kupił na potrzeby fabryki włókienniczej Christian Moes. Dokonane przez nowego właściciela zmiany spowodowały, że zatarciu uległ pierwotny układ przestrzenny założenia oraz sama sylwetka pałacyku. W wyniku działań wojennych w 1915 r. obiekt uległ znacznemu zniszczeniu. Dopiero w latach 60. rozpoczęto jego odbudowę – w zrekonstruowanych pomieszczeniach dawnej rezydencji magnackiej znalazło siedzibę Muzeum Wnętrz Pałacowych. Eksponowane w Muzeum meble ilustrują ewolucję kształtów od barokowych, ciężkich, poprzez rokokowe, aż do elegancji stylu Ludwika XVI. Ekspozycję uzupełniają liczne rzeźby, wyroby porcelanowe, zabytkowe zegary, lichtarze i kobierce.

W skład miejsko-wiejskiej gminy Choroszcz wchodzi miasto Choroszcz oraz 38 wsi: Babino, Barszczewo, Choroszcz, Czaplino, Dzikie, Dzikie-Kolonia, Gajowniki, Gajowniki-Kolonia, Izbiszcze, Jeroniki, Klepacze, Kolonia Czaplino, Konowały, Kościuki, Krupniki, Kruszewo, Łyski, Mińce, Ogrodniki, Oliszki, Pańki, Porosły, Porosły-Kolonia, Rogowo, Rogowo-Kolonia, Rogowo-Majątek, Rogówek, Ruszczany, Sienkiewicze, Sikorszczyzna, Śliwno, Turczyn, Zaczerlany, Zaczerlany-Kolonia, Złotoria, Kolonia Złotoria, Żółtki, Żółtki-Kolonia