Gmina Sokoły

Urząd Gminy Sokoły
18-218 Sokoły
ul. Rynek Mickiewicza 10
tel: 86 476 30 10
fax: 86 476 30 12

mail: ugsokoly@poczta.onet.pl
www.sokoly.pl

Powierzchnia gminy: 156 km²
Liczba ludności: 5 843

Liczba podmiotów gosp.: 325

Wieś Sokoły powstała w XIV w. na terenach ziemi bielskiej na skrzyżowaniu dawnych szlaków handlowych. W 1546 roku założono tu parafię. W latach 1659-1815 wieś posiadała wielokrotnie potwierdzane i rozszerzane przywileje na targi. W XIX i XX wieku, kiedy była zamieszkana głównie przez Żydów zajmujących się handlem, dwukrotnie otrzymywała prawa miejskie, utracone w 1950 r. W czasie II wojny światowej większość mieszkańców narodowości hebrajskiej została wywieziona do obozu w Treblince. Zachowane we wsi Sokoły zabytki pochodzą w większości z XIX w. Należy do nich neogotycki, murowany spichlerz plebański z ok. 1830 r., drewniana plebania o zrębowej konstrukcji, kryta dachem naczułkowskim, kościół cmentarny pw. Podwyższenia św. Krzyża i usytuowana w jego pobliżu dzwonnica przeniesiona z Tykocina. Na cmentarzu rzymskokatolickim znajduje się grób Karola Glogera, oficera wojsk polskich w czasie powstania listopadowego, stryja Zygmunta Glogera, znanego etnografa i krajoznawcy. Obecny, zbudowany w latach 1906-12 kościół parafialny utrzymany jest w jednolitym neogotyckim stylu. Teren gminy Sokoły jest niezwykle urozmaicony przyrodniczo, dzięki położeniu na terenie Narwiańskiego Parku Narodowego. Podpatrzeć tu można unikatowe gatunki zwierząt, takie jak: wodniczka, derkacz, bocian czarny, cyraneczka, orlik krzykliwy, kret europejski, gronostaj, łasica, ryjówka aksamitna, traszki, kumaki nizinne, grzebiuszki ziemne. Wiele miłych wrażeń dostarczyć może również spacer Aleją Lipową w Krzyżewie prowadzącą do Zespołu Szkół Rolniczych.

Władze gminy Sokoły, chcąc zachować walory przyrodnicze i ekologiczne, podejmują w tym celu rozliczne inicjatywy. Zmodernizowana została oczyszczalnia ścieków w Sokołach, w pięciu wsiach wybudowana została kanalizacja sanitarna, a także zmodernizowano niektóre kotłownie węglowe na olejowe, dzięki czemu zmniejszyła się emisja szkodliwych substancji do atmosfery. Natomiast w 2004 r. wybudowano 11 pilotażowych przyzagrodowych oczyszczalni ścieków. Ich technologia oparta jest o filtr roślinny i stawy denitryfikacyjne. Ścieki z domu spływają do osadnika gnilnego gdzie następuje wstępne oczyszczanie, a następnie spływają do przepompowni, skąd są tłoczone na filtr roślinny, gdzie zachodzą zasadnicze procesy oczyszczania. Ścieki z filtra zbierane są drenażem gdzie spływają do stawu denitryfikacyjnego gdzie są jeszcze doczyszczane. Część oczyszczonych już ścieków przesiąka do gruntu, a część odparowuje do atmosfery. Do 2010 r. planuje się wybudowanie 1000 takich oczyszczalni na terenie gminy Sokoły. W 2007 r. natomiast przewiduje się zakończenie modernizacji składowiska odpadów. Dbałość o stan środowiska przejawiają nie tylko władze gminy, ale i sami mieszkańcy. Co roku, we wrześniu organizowana jest akcja „Sprzątanie świata”, w której aktywny udział bierze około 300 uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Na terenie gminy wdrażany jest również projekt ,,Lokalna Agenda 21 – Narew”, którego celem jest zrównoważony rozwój terenów położonych nad Narwią. Zakłada on wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów, uniknięcie i redukcję ich powstawania oraz wzrost świadomości ekologicznej.

Wieś Waniewo została założona w miejscu dawnej przeprawy przez Narew w XV w. Stanowiąc centrum dóbr Radziwiłłów, uzyskała na blisko 200 lat statut miejski, uprawniający właściciela do pobierania myta od przejeżdżających przez most. Dobra waniewskie często zmieniały właścicieli; wieś podupadła i z początkiem XX w. odróżniała się od sąsiednich osad jedynie obecnością kościoła. Dawny, miejski charakter odszedł w zapomnienie. Ocalała część dawnej zabudowy waniewskiej stanowi dziś atrakcję historyczną. Do zachowanych zabytków należą: kościół pw. Wniebowzięcia NMP zbudowany w 1887 r. w stylu neoromańskim wraz z dzwonnicą i drewnianym domem parafialnym, cmentarz katolicki założony na przełomie XVIII i XIX w. z licznymi interesującymi nagrobkami i kaplicą z drugiej połowy XIX w., dwie zabytkowe kapliczki przydrożne: Chrystusa Frasobliwego i Matki Boskiej oraz XIX-wieczny lamus w zagrodzie nr 8.

W sąsiedztwie Waniewa znajduje się nieprzebadane grodzisko „Zamczysko”, legendarne miejsce, w którym stał zamek Radziwiłłów strzegący przeprawy przez Narew. Nizinna Narew, skutkiem małej różnicy poziomów i tym samym powolnego przepływu wody, formuje liczne zakola, odnogi i rozlewiska utrzymujące się przez cały rok. Jedno z takich rozlewisk, szerokie i malownicze, znajduje się w okolicy Waniewa na terenie Narwiańskiego Parku Narodowego. Prowadzący splątanymi ramionami Narwi szlak wodny łączy tu Waniewo z pobliskim Kurowem. Wszyscy, którzy marzą o urlopie z dala od zgiełku wielkich miast i zatłoczonych kurortów znajdą tu ciszę, niezapomniane krajobrazy i możliwość obcowania z nieskażoną naturą. W waniewskiej przystani czekają na wycieczkowiczów przewoźnicy pychówek – płaskodennych łódek poruszanych poprzez odpychanie łodzi od dna za pomocą długiego drąga.

Gmina Sokoły posiada na swoim terenie obiekt szczególnego znaczenia, którym jest Szkoła Rolnicza im. Stefanii Karpowicz w Krzyżewie. Niezwykłość tej placówki edukacyjnej wynika z jej historii: upadek powstania styczniowego spowodował likwidację niższych szkół rolniczych na terenie Królestwa Polskiego. Staraniem dziedziczki krzyżewskiej Stefanii Karpowicz, która na tak chlubny cel poświęciła własny majątek i większość swojego życia, udało się taką szkołę otworzyć w 1913 r. Założona w niesprzyjających czasach zaborów, szkoła w Krzyżewie funkcjonuje do dziś. Cyklicznymi imprezami kulturalno – sportowymi prowadzonymi od szeregu lat, cieszącymi się dużym zainteresowaniem mieszkańców gminy i nie tylko, są festyny: „Powitanie lata”, „Waniewo – Odpust – Natura” połączony z podlaskim muzycznym spotkaniem z Naturą ,,Franciszkiada” czyli konkurs niekonwencjonalnego muzykowania na darach natury, „Pożegnanie wakacji” oraz impreza sportowa „Bieg Niepodległości”.

W skład wiejskiej gminy Sokoły wchodzi 48 wsi sołeckich: Bruszewo, Bruszewo-Borkowizna, Bujny, Chomice, Czajki, Drągi, Dworaki-Pikaty, Dworaki-Staśki, Idźki Młynowskie, Idźki Średnie, Idźki-Wykno, Jabłonowo-Kąty, Jabłonowo-Wypychy, Jamiołki-Godzieby, Jamiołki-Kowale, Jamiołki-Piotrowięta, Jamiołki-Świetliki, Jeńki, Kowalewszczyzna, Kowalewszczyzna-Folwark, Kruszewo-Brodowo, Kruszewo-Głąby, Kruszewo-Wypychy, Krzyżewo, Mojsiki, Noski Śnietne, Perki-Bujenki, Perki-Franki, Perki-Karpie, Perki-Lachy, Perki-Mazowsze, Perki-Wypychy, Pęzy, Porośl-Kije, Nowe Racibory, Stare Racibory, Roszki-Chrzczony, Roszki-Leśne, Roszki-Sączki, Roszki-Ziemaki, Rzące, Sokoły, Truskolasy-Lachy, Truskolasy-Niwisko, Truskolasy-Olszyna, Stare Truskolasy, Truskolasy-Wola, Waniewo