Historia powstania

Lokalna Grupa Działania N.A.R.E.W. powstała w oparciu o doświadczenia współpracy pomiędzy gminami wchodzącymi w skład Narwiańskiego Parku Narodowego. To właśnie współpraca na płaszczyźnie drobnej przedsiębiorczości w otoczeniu rolnictwa, wykorzystania potencjału przyrodniczego i kulturowego regionu w celu zrównoważonego rozwoju stały się podstawą do realizacji projektu Partnerstwa N.A.R.E.W. – Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi w ramach Pilotażowego Programu Leader+ oraz w jego efekcie do powołania i zarejestrowania Lokalnej Grupy Działania, jako Stowarzyszenia N.A.R.E.W. – Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi w dniu 13 marca 2006 roku. Jako temat przewodni dla swojej Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Stowarzyszenie wybrało Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000 Ten temat jest zgodny z naturą Narwiańskiego Parku Narodowego będącego sercem obszaru LGD – siedmiu nadnarwiańskich gmin: Choroszczy, Kobylina Borzymy, Łap, Sokoły, Suraża, Turośni Kościelnej i Tykocina; położonych w środkowej części województwa podlaskiego.

Pomimo doświadczeń z realizacji wcześniejszych wspólnych projektów przez niektórych z partnerów Stowarzyszenia N.A.R.E.W. to dopiero dzięki Programowi LEADER+ proces budowania partnerstwa się rozpoczął.

W pierwszym etapie realizowanego projektu – od października do stycznia 2006, mieszkańcy poprzez badanie ankietowe oraz udział w licznych spotkaniach i konsultacjach wyrazili swoje oczekiwania względem rozwoju regionu. W tym okresie przeprowadzonych było 11 spotkań. Od początku Koordynator projektu, czyli Podlaska Stacja Przyrodnicza „Narew”, podjął współpracę z dwoma animatorkami Partnerstw Lokalnych – Emilią Legieta oraz Martą Małecką-Dobrogowską, przeszkolonymi przez Fundusz Współpracy w ramach programu Agrolinia. Dzięki uzyskanemu wsparciu od początku procesu budowania grupy ogromny nacisk położony został na upowszechnianie projektu, aktywizację, integrację oraz demokratyczność decyzji w powstającej grupie partnerskiej. Zebranie grona osób: zarówno mieszkańców obszarów wiejskich oraz przedstawicieli rozmaitych organizacji i instytucji miało w założeniu wytworzyć silne forum społeczne, które byłoby równoważnym partnerem dla samorządów lokalnych w wyznaczaniu kierunków rozwoju regionalnego.

W dniu 22 listopada 2005 zorganizowana została Konferencja Otwarcia. Uczestniczyło w niej około 100 osób. Ponad połowę stanowili przedstawiciele sektora społecznego. Eksperckim wsparciem służył trener FAOW – Ryszard Zarudzki oraz przedstawiciel Agrolinia – Kazimierz Porębski. Spotkanie miało charakter informacyjno-promocyjny, a przede wszystkim promujący zasady programu LEADER+. Dwa dni później (24.11.2005, Tykocin) odbyły się pierwsze z ośmiu warsztaty gminne, prowadzone przez Animatorki Partnerstwa.

To spotkanie wyznaczyło kanon współpracy dla przyszłych spotkań. Dzięki ustalonemu wspólnie kontraktowi uczestnicy zwracając się do siebie po imieniu już od pierwszego spotkania zaczęli analizować potencjał regionu, jego mocne i słabe strony, wizję rozwoju oraz swoje oczekiwania względem możliwości przyszłej realizacji programu LEADER+ na ich obszarze.

Kolejne siedem spotkań, mających charakter warsztatów gminnych, zorganizowane zostały w okresie od 29 listopada do 16 grudnia 2005. Każdorazowo w spotkaniach uczestniczyło około 20 osób. Cel był ten sam – zaprezentowanie jak najszerszemu gronu mieszkańców obszaru idei Programu LEADER+, poznanie się potencjalnych partnerów projektu oraz, od samego początku, praca nad wyborem kierunków rozwoju w oparciu o rozpoznany potencjał i możliwości regionu. Spotkania warsztatowe oraz wyznaczone i przegłosowane w ich toku podstawowe kierunki rozwoju służyć mają maksymalnemu wykorzystaniu potencjału regionu i określeniu jego rzeczywistych potrzeb i możliwości rozwojowych. Tworzona strategia odzwierciedlać miała w sposób wierny opinie i sugestie mieszkańców tworzącej się LGD N.A.R.E.W.

Pierwszy etap projektu zakończył się seminarium podsumowującym w dniu 16 grudnia 2005 roku, na którym wszyscy partnerzy bogatsi o doświadczenia i wiedzę podsumowali warsztaty gminne oraz wybrali tematy wiodące, które miały być przedyskutowane w ramach warsztatów tematycznych w lutym 2006. Jednocześnie zainteresowani wybrali grupy tematyczne, w których zadeklarowali swój udział. Seminarium podsumowujące pierwszy etap realizacji I Schematu, było kontynuacją procesu uspołeczniania Strategii. Organizację Seminarium wsparły prowadzące wszystkie wcześniejsze spotkania Animatorki, natomiast jako ekspert wystąpił Jarosław Kuba. Przytoczył bardzo praktyczne przykłady z doświadczeń Grupy Partnerskiej Krzemienny Krąg (z Bałtowa), które zaowocowały dyskusją oraz przekonaniem, że wspólnie członkowie Partnerstwa N.A.R.E.W. też mogą zrobić wiele.

Równolegle do realizacji pierwszej części projektu trwały prace przygotowawcze do powołania Lokalnej Grupy Działania. W dniu 24 stycznia 2006 osoby zebrane w Dworku nad Łąkami w Kiermusach powołały Stowarzyszenie N.A.R.E.W. Tego dnia został wybrany Zarząd oraz zatwierdzono statut i przedyskutowano koncepcję powołania Rady ds. Wyboru Projektów – organu rekomendującego przyszłe projekty do realizacji w ramach ZSROW.

7 lutego 2006 roku warsztatami z zakresu Produktów regionalnych i tradycyjnych nad Narwią, prowadzonych przez eksperta, mgr Dorotę Meterę, rozpoczął się cykl spotkań tematycznych – konsultacji eksperckich, w zakresie tematów zgłoszonych do realizacji w ramach ZSROW N.A.R.E.W. Kolejne warsztaty tematyczne dotyczyły Turystyki i wypoczynku nad Narwią (prowadzone przez dr Grzegorza Chociana), Poprawy jakości życia nad Narwią (prowadzone przez dr Wojciecha Kniecia), oraz Rozwoju małej przedsiębiorczości na bazie zasobów naturalnych (prowadzone przez dr Piotra Banaszuka oraz mgr Mariusza Cylwika). Wszystkie spotkania wspierane były przez Animatorki Partnerstwa. Celem tej animacji było zachowanie spójności pomiędzy dotychczasowymi wnioskami wypracowanymi podczas spotkań gminnych a analizami przygotowywanymi przez zaproszonych do udziału w warsztatach ekspertów. Na bazie konsultacji przeprowadzonych w ramach warsztatów tematycznych eksperci przygotowali analizy z poszczególnych tematów. Wnioski z analiz przedstawione zostały osobiście przez ekspertów podczas Seminarium podsumowującego II etap realizacji I schematu w dniu 31 marca 2006 roku.

W dniu 1 kwietnia 2006 roku przeprowadzone zostały społeczne konsultacje w ramach warsztatu podsumowującego. Uczestniczyło w nich ponad 30 osób. Grupa podzielona na 4 niezależne tematycznie zespoły przedyskutowała oraz wskazała zadania do realizacji w ramach poszczególnych celów strategicznych i operacyjnych w ramach ZSROW. W ten sposób, z kilkudziesięciu zadań w każdym z celów strategicznych wskazane zostały przykładowe, których ewentualna realizacja powinna być potraktowana priorytetowo. Tym samym zakres przygotowywanej strategii został zatwierdzony. Już od początku marca, prace nad technicznym przygotowywaniem strategii prace rozpoczął zespół składający się z przedstawicieli Partnerstwa, ekspertów oraz Animatorek. Zespół ten, w dniu 26 kwietnia 2006 roku podczas posiedzenia Zarządu przedstawił wstępną wersję ZSROW, której założenia i cele w postaci Uchwały Zarządu Stowarzyszenia N.A.R.E.W. zostały przyjęte.
Jednocześnie, podczas posiedzenia Zarządu, przedyskutowano założenia Regulaminu Rady ds. Projektów, której powstanie zakłada się zaraz po rozpoczęciu realizacji II Schematu. Rada rekomendować będzie Zarządowi przykładowe projekty do realizacji w II schemacie w drodze konkursu – pomysły do finansowania przez LGD, a w perspektywie 2007-2013 projekty społeczności obszaru Partnerstwa N.A.R.E.W. do dofinansowania.

Ten ostatni etap projektu, trwający od stycznia do kwietnia 2006 kładł większy nacisk na upowszechnienie wypracowanych rozwiązań za pośrednictwem konferencji, materiałów informacyjno-szkoleniowych, jak również za pośrednictwem szkoleniowego materiału filmowego rozpowszechnianego na płytach CD (do publicznych projekcji). Etap ten stał się wreszcie okazją do włączenia najbardziej aktywnych i kompetentnych osób, biorących udział w toku realizacji projektu, jako reprezentacji (zarządu) grupy partnerskiej LGD. Jest to również okres wytężonych prac związanych z precyzowaniem dotychczasowych ustaleń na potrzeby tworzonego dokumentu Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wielogodzinne spotkania robocze, jak również oczekiwana bezpośrednia wymiana informacji pomiędzy starymi i nowymi uczestnikami projektu (samorządowymi, społecznymi i prywatnymi) – przy wsparciu ekspertów zewnętrznych, doprowadziła do osiągnięcia konsensusu i skrystalizowania kierunków działań na najbliższe lata (w ramach II schematu działania LEADER+) oraz w szerszej, wieloletniej perspektywie. Ponadto procesowi tworzenia strategii towarzyszyły prace związane z formalnym zawiązaniem organizacji, odpowiadającej swymi założeniami wymogom stawianym LGD w dokumentach programowych działania LEADER+.

Istotną rzeczą dla realizacji inicjatywy LEADER+ na obszarze LGD N.A.R.E.W. jest obecność obszarów należących do Sieci Natura 2000. Podkreśla to jakość środowiska przyrodniczego, rozpoznawalna na skalę europejską. Ochronie podlega przyroda zarówno w ramach Dyrektywy Ptasiej (Dyrektywy Rady nr 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków) i jednocześnie Dyrektywie Siedliskowej (Specjalne obszary ochrony (SOO) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych, dzikiej fauny i flory). Podkreśla to wartość przyrodniczą tego obszaru. Na obszarze działania LGD N.A.R.E.W. do terenów chronionych
w ramach sieci Natura 2000 zakwalifikowano:

• Teren Narwiańskiego Parku Narodowego o powierzchni 6810 ha, chroniony na mocy Dyrektywy Siedliskowej, nr PLH 200003;
• Bagienną Dolinę Narwi o powierzchni 25 477 ha, chronioną na mocy Dyrektywy Ptasiej, nr PLB 200001.

Obszary Natury 2000 obejmują więc bagienno – rzeczny kompleks Narwi i tereny do nich przylegające. Administracyjnie obszary Natury 2000 na terenie Partnerstwa N.A.R.E.W. należą do siedmiu gmin, gdzie położony jest Narwiański Park Narodowy i tereny otuliny ochronnej.
Najważniejszym czynnikiem kwalifikującym dany teren były wartości przyrodnicze. Potrzeby ekonomiczne oraz społeczne mieszkańców nie były traktowane priorytetowo. Pomimo to mieszkańcy Partnerstwa N.A.R.E.W. powoli zaczynają doceniać wartość, jaką reprezentują sobą obszary wchodzące w skład Sieci oraz możliwości, jakie daje posiadanie ich w swoim najbliższym otoczeniu.